वीणा Vīņā Βίινα, Βίνα (वीणा, Vīņā, Vīņa, Bin, vina, veena, veenaa, beena, viina, viinaa) [IN] - Συντάκτης: Laios, Sakis

बीन / वीणा / Bin / Vīņa

Στις πραγματείες όλα τα έγχορδα όργανα ονομάζονται Bin ή Vīņā, επομένως πρόκειται καταρχήν για γενικό όρο για τα έγχορδα όργανα. Πρέπει όμως να επισημανθεί ότι ο όρος Vīņā στην αρχαιότερη εποχή αφορούσε ένα πολύχορδο όργανο στον τύπο της άρπας, στο οποίο κάθε χορδή χρησιμοποιούνταν για να αποδώσει έναν φθόγγο. Το όργανο αυτό περιγράφεται στη Nāţyaśāstra και απεικονίζεται σε αγάλματα και ανάγλυφα το πολύ ως τον 12ο αι. Φαίνεται μάλιστα ότι ήδη από τον 6ο ή 7ο αι. και με βεβαιότητα από τον 8ο είχαν επινοηθεί και είχαν αρχίσει να αποκτούν σημαντικότερο ρόλο τα όργανα τύπου λαούτου (δηλ. με μπράτσο) και με λιγότερες χορδές, καθώς οι μελωδίες μπορούσαν να αναπτυχθούν πλέον με τη χρήση δακτύλων πάνω σε μία χορδή.

Έτσι, η κατεξοχήν σύγχρονου-τύπου “Vīņā” είναι, μπορώ να πω, το αρχέτυπο όργανο που δίνει το όνομά του και στην κατηγορία παρόμοιων, παράγωγων ή συγγενικών οργάνων. Τα βασικά του χαρα¬κτηριστικά είναι η οριζόντια τοποθέτηση, η χρήση δύο κολοκύθων για ηχεία, η χρήση πολλών πλήκτρων (συνήθως φορεμένων στα δάχτυλα του δεξιού χεριού), η τοποθέτηση τάστων κατά μήκος του βραχίονα κ.ά. Σε δεύτερο επίπεδο, κάθε ιδιαίτερο όργανο προσδιορίζεται με ένα δεύτερο συνθετικό π.χ. Tritantrī-Vīņā, Saptatantrī-Vīņā, Rudra-Vīņā, Vichitra Vīņā κ.ά.

Στη Saňgīta-ratnākara αναφέρονται διάφορες Vīņā, που παρουσιάζονται σε 6 τμήματα: 1. Ekatantrī (μονόχορδη), 2. Nakula (Dvitantrī – δίχορδη), Tritantrī (πρόγονος του Sitār), Chitrā (Saptatantrī – επτάχορδη), Vipañcī (Navatantrī – εννιάχορδη), Mattakokilā (Ekaviňśatitantri – εικοσιμιάχορδη), 3. Ālapinī, 4. Kinnarī (Bŗhatī, Madhyamā, Lāghavī), 5. Piņakī (Dhanuyantra – με δοξάρι), 6. Nihśańka. Περιέργως, ενώ το 2ο τμήμα αφορά τα πέντε κυρίαρχα όργανα, λεπτομερείς περιγραφές δίνονται μόνο για τα άλλα. Αυτά τα πέντε μάλλον ήταν όργανα στον τύπο της άρπας. Τόσο ο Śārńgadeva όσο και ο Abhinavagupta θεω-ρού¬σαν ως σημαντικότερη τη Mattakokilā, λόγω του ότι είχε έκταση τριών οκτάβων.

Άλλα γνωστά ονόματα από Vīņā που έχουν εμφανιστεί σε κείμενα είναι τα παρακάτω: Bharata, Brahma, Dakśinī, Ghoșavatī, Hantika, Jayā, Jyeșţhā, Kachapī, Kubjikā, Kūrmikā, Mahatī, Nādesvara, Nakuloșţhī, Nāradīya, Parivādinī, Pona, Prasārinī, Rañjānī (υποτίθεται ο τύπος του Sitār), Rāvaņahantaka, Rudra (Rabāb), Śāradīya (Sarod), Sārańga (Sāraņgī), Śatatantri (Kānana), Saţkarņa, Śruti (Dvāviňśatitantrī – εικοσιδυάχορδη), Sura (Suraśŗńgāra), Trisvarī, Tumburū (Taňburā), Udumbarī και Vallakī.

Στη σύγχρονη μουσική πράξη χρησιμοποιούνται πολύ λιγότερες από αυτές που έχουν αναφερθεί ιστορικά, και συγκεκριμένα κυρίως οι βαθύφωνες Rudra, Sarasvatī και Vichitra, που θεωρούνται κατάλληλες για σολιστική εκτέλεση στο ύφος Dhrupada. Άλλωστε, οι βαθύφωνες Vīņā παραδοσιακά αποτελούσαν το κατεξοχήν όργανο συνοδείας του Dhrupada στις βασιλικές Αυλές. Ο εκτελεστής Vīņā ονομάζεται Bīnkār (बीनकार).

Η Rudra Vīņā (रुद्रवीणा) είναι ο κατεξοχήν τύπος Vīņā σε χρήση στη Hindustānī παράδοση. Το όνομα προέρχεται από ένα από τα προσωνύμια του θεού Śiva. Έχει βραχίονα από μπαμπού, πάνω στον οποίο τοποθετούνται και συγκολλιούνται με κερί 21-24 υψωμένα χάλκινα τάστα. Υπάρχουν όμως και άλλα συστήματα με τάστα που σφίγγονται πάνω στον βραχίονα με μικρές μέγγενες που μπορούν να μετακινηθούν. Προς τις άκρες του βραχίονα προσαρμόζονται και δύο όμοια ηχεία από κολοκύθα. Συνήθως έχει 4 χορδές για την απόδοση της μελωδίας, 3 Chikārī (ρυθμικού συμπληρώματος) και 1 Laraj (ισοκρατήματος). Σε αντίθεση με το σύνολο των παρόμοιων εγχόρδων η Karaj (η παχύτερη / πιο μπάση χορδή) είναι η πιο απομακρυσμένη από τον εκτελεστή. Δηλαδή, από την πλευρά απέναντι από τον εκτελεστή προς αυτόν οι χορδές είναι στη διάταξη: Laraj, Karaj (Sa), Pa, Sa•, ma•, Chik.1, Chik.2, Chik.3. Το σύνηθες κούρδισμα των χορδών είναι Sa - Pa - Sa• - ma•, δηλ. τονική - πέμπτη καθαρή - ψηλή τονική - ψηλή τέταρτη καθαρή, εκτός και αν η απόδοση κάποιου rāga επιβάλλει την πλήρη αποφυγή της πέμπτης ή της τέταρτης. Οι Chikārī κουρδίζονται σε Sa - Sa• - Pa ή Sa - Sa• - ma, πάλι ανάλογα με το τι επιτάσσει ο επιλεγμένος rāga. Στα δάκτυλα του δεξιού χεριού φοριούνται ειδικά δακτυλίδια-πλήκτρα. Το μικρό δάκτυλο χρησιμοποιείται μόνο για να νύξει την Laraj χορδή.

Η Sarasvatī Vīņā χρησιμοποιείται κυρίως στην Kaŗnāţak παράδοση. Είναι στον τύπο του λαούτου, με χαρακτηριστικές διαφορές από τις άλλες Vīņā την ύπαρξη ξύλινου βραχίονα (σημαντικά μακρύτερου από γνωστά μας λαουτοειδή) και ξύλινου βασικού ηχείου. Κάποιες φορές έχει και ένα δεύτερο ηχείο από κολοκύθα στο επάνω μέρος. Ιστορικά πιθανόν να προέρχεται από την Kinnarī Vīņā. Έχει επίσης 24 τάστα. Οι τέσσερις βασικές χορδές συχνά κουρδίζονται σε Pa•-Sa-Pa-Sa• και οι Chikārī σε Sa–Pa–Sa. Στο χέρι που νύσσει τις χορδές φοριούνται (κυρίως στον δείκτη και τον μέσο) κατάλληλα μεταλλικά πλήκτρα. Η τεχνική του αριστερού χεριού είναι ανάλογη με του Sitār.

 

Σχετικά πολυμέσα

Artistic depiction of a Bīnkār (Vīņā player)

Artistic depiction of a Bīnkār (Vīņā player).

Artistic depiction of a female Sarasvatī Vīņā player
Bahauddin Dagar playing Rāga Bhimpalashi on the Rudrā Vīņā

This is the final section of a performance of Bahauddin Dagar playing Rudrā Vīņā. The performance (noon - afternoon Rāga Bhīmpalashī was performed) at the Pt. Omkarnath Thakur Auditorium, Faculty of Performing Arts, BHU, 13/02/2009. Bahauddin Dagar follows the Dhrupada-style of elaborating a Rāga, this is why he is accompanied by the Pakhāwaj and not by a Tablā. The Tāla (rhythmic cycle) is the 12-Mātrā (beat) Cautāla.

Bahauddin Dagar playing Rudrā Vīņā
Bahauddin Dagar playing Rudrā Vīņā in a performance (noon - afternoon Raga Bhimpalashi was performed) at the Pt. Omkarnath Thakur Auditorium, Faculty of Performing Arts, BHU, 13/02/2009.
Bahauddin Dagar playing Rudrā Vīņā
Binkar holding Rudrā Vīņā
Decorated statue of Goddess Sarasvati
Decorated statue of Goddess Sarasvatī, during the days of the Sarasvati-pooja (tribute and offerings). Many groups of people construct and decorate statues of Goddess Sarasvati and exhibit them publicly. There is also a short of "contest" of which group will make the most beatiful one. When the Pooja-days end, groups of people carry these wonderfully-decorated statues the the river Ganga and sink them!
Decorated statue of Goddess Sarasvati
Decorated statue of Goddess Sarasvatī, during the days of the Sarasvati-pooja (tribute and offerings). Many groups of people construct and decorate statues of Goddess Sarasvatī and exhibit them publicly. There is also a short of "contest" of which group will make the most beatiful one. When the Pooja-days end, groups of people carry these wonderfully-decorated statues the the river Ganga and sink them!
Detailed schematic description of a Rudrā Vīņā
Detailed schematic description of a Sarasvatī Vīņā
Durga Krishnan, playing a Kriti on Sarasvati Vina
Goddess Sarasvatī
Bronze statue
Goddess Sarasvatī
Varanasi, Saraswati Puja 2010
Goddess Sarasvatī
Varanasi, Saraswati Puja 2010
Goddess Sarasvatī
Bronze statue
Goddess Sarasvatī
Bronze statue
Goddess Sarasvatī
Bronze statue
Goddess Sarasvatī
Varanasi, Saraswati Puja 2010
Goddess Sarasvatī with Vīņā & Gramophone
Η Sarasvatī, θεά της γνώσης και της μουσικής, κρατώντας το έγχορδο Vīņā, με το οποίο παραδοσιακά συσχετίζεται, περιτριγυρισμένη από διάφορα χαρακτηριστικά για αυτήν και τις ιδιότητές σύμβολα: κύκνος, νούφαρο, κόμπρα, και ευρισκόμενη μέσα σε λίμνη. Το ιδιαίτερο στοιχείο είναι η ύπαρξη του γραμμοφώνου, καθώς η εν λόγω εικόνα χρησιμοποιήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα για διαφημιστικούς σκοπούς, για την προώθηση της νέας αυτής εφεύρεσης στους κύκλους των πλούσιων ακροατών.
Lalmani Misra on Vichitra Veena

Rag Sindura: Alap, Jor, Jhala, Gat in Tintal. Recorded in 1978 at Sonoma State University, USA.

Rāgiņī Toďī

Η Rāgiņī Toďī απεικονίζεται ως μια νεαρή γυναίκα που, για να αντιμετωπίσει το αίσθημα της μοναξιάς από την απουσία του αγαπημένου της, τραγουδά και παίζει Vīņā, προσελκύοντας με τον τρόπο αυτό ελάφια σε συμπαράστασή της. [Rajasthan, τέλος 18ου αι.]

Rāgiņī Toďī

Η Rāgiņī Toďī απεικονίζεται ως μια νεαρή γυναίκα που, για να αντιμετωπίσει το αίσθημα της μοναξιάς από την απουσία του αγαπημένου της, τραγουδά και παίζει Vīņā, προσελκύοντας με τον τρόπο αυτό ελάφια σε συμπαράστασή της. [Rajasthan, 18ος αι.]

Rudrā Vīņā
Sarasvatī statue dressed
Statue of Goddess Sarasvatī, holding a Vīņā. Statue is located at the entrance of the Performing Arts Department, Banaras Hindu University, Varanasi, U.P., India.
Sarasvatī Vīņā
Vichitra Vīņā
Vichitra Vīņā
Vichitra Vīņā
Vichitra Vīņā
Vichitra Vīņā (detail)
Zia Mohiuddin Dagar playing Rudrā Vīņā