तान Tāna Τάαν (Tāna, taana, तान, Tān, tan, tana)
[IN] - Writer: Laios, Sakis 
तान / Tāna
Η λέξη προέρχεται από τη σανσκριτική ρίζα 'tan' που σημαίνει απλώνομαι, επεκτείνομαι, μεγαλώνω ή αναπτύσσω. Ανάμεσα σε άλλους συγγραφείς, οι Sarngdeva και Kallinath, εξήγησαν τον όρο Tāna στο πλαίσιο των mūrcchanā. Λένε λοιπόν ότι τα Śuddha Tāna είναι αυτά που έχουν την ίδια κλίμακα με τις Śuddha mūrcchanā. Σε αυτά τα Tāna μία ή δύο νότες μπορούν να παραλειφθούν, για δημιουργία διαφορετικών παραλλαγών, φτιάχνοντας έτσι τα Purna, Șaďava και Auďava Tāna. Στην σύγχρονη Ινδική κλασική μουσική, η λέξη χρησιμοποιείται για να δηλώσει ανάπτυξη μέσα στον Rāga. Υπάρχουν διαφορετικά είδη από Tāna που εγείρουν διαφορετικές εκφράσεις στις διάφορες Rāga. Ωστόσο μόνο κάποιες από τις δυνατότητες μπορούν να εφαρμοστούν σε μια συγκεκριμένη Rāga, καθώς η εφαρμογή όλων των τύπων θα κατέστρεφε το αίσθημα και το ήθος που φέρει η Rāga. Για παράδειγμα, θεωρείται ότι σε έναν Rāga όπως τον Darbārī Kānhaďā θα πρέπει να τονίζονται περισσότερο τα Tāna που ονομάζονται Gamaka, ενώ η προσωπικότητα του Gauď Sārańga τονίζεται καλύτερα από τα Vakra Tāna. Συχνά, οι φράσεις που διδάσκονται ως Tāna είναι σε γρηγορότερη ταχύτητα από την κανονικό παλμό του κομματιού.
Τα Tāna χρησιμοποιούνται πολύ στο Khayāl, αλλά όχι στο Dhrupada.
Οι διάφοροι τύποι Tāna μπορούν να κατηγοριοποιηθούν με βάση α) την μελωδική δομή, β) την φωνητική τεχνική, γ) τον κυρίαρχο τύπο ποικίλματος και δ) την ρυθμική δομή.
α) μελωδική δομή
Η μελωδική δομή ενός Tāna μπορεί να είναι ευθεία (Sapat Tāna), συνεστραμένη (Vakra), με χρήση μοντέλου και αλυσίδας (Alankar) ή μικτή από τις παραπάνω βασικές. Σε ένα Sapat Tāna γίνεται χρήση της ευθείας κίνησης της μελωδίας, δεν γίνονται δηλαδή πισωγυρίσματα της μελωδικής κατεύθυνσης. Ιδιαίτερα η Aroha (ανοδική) "ευθεία" κίνηση μπορεί, σε πολλούς Rāga, να απαιτεί "υπερπήδηση" (αλλιώς, "παράλειψη") φθόγγων αλλά αυτό δεν αναιρεί την ευθύτητα της μελωδικής κατεύθυνσης και τον χαρακτηρισμό του Tāna ως Sapat. Σε ένα Vakra Tāna η μελωδική κατεύθυνση αλλάζει (τουλάχιστον μία φορά). Εννοείται και εδώ ότι οι μελωδικές κινήσεις υπακούουν στις αρχές του Rāga σχετικά με τις παραλείψεις φθόγγων. Στα Alankara Tāna γίνονται επαναλήψεις των φθόγγων σε περισσότερες οκτάβες, μοιάζει κάπως σαν άσκηση σε κλίμακες. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται τα Chhut Tāna, που έχουν πηδηχτό χαρακτήρα και χρησιμοποιούνται και στην φωνητική και στην οργανική μουσική. Σε αυτά, μικρά ευθεία Tāna χωρίζονται μεταξύ τους με παύσεις και τα διαστήματα ανάμεσά τους δεν είναι απαραίτητο να είναι όγδοοης. Ένας άλλος τύπος είναι τα Phirat Tāna, στα οποία εφαρμόζονται πιο αναπάντεχες διαχοδές φθόγγων και μεταβάσεις προς υψηλότερα ή χαμηλότερα τονικά ύψη.
β) φωνητική τεχνική
Σχετικά με την ταξινόμηση των Tāna με κριτήριο την χρησιμοποιούμενη τεχνική, πιο γνωστά είναι τα Akar-Tāna, τα Sargam- Tāna και τα Bol-Tāna (βλ. λ.). Στα Sargam-Tāna, όπως υποδηλώνει το όνομα, τραγουδιούνται τα ονόματα των φθόγγων (Sa, Re, Ga…). Στα Akar-Tāna γίνεται χρήση μονάχα της συλλαβής 'αα'. Στα Bola-Tāna χρησιμοποιούνται κομμάτια (συχνότερα μεμονωμένες συλλαβές, αλλά και ολοκληρωμένες λέξεις ή φράσεις) από τους στίχους του τραγουδιού (βλ. Khayāl και Boltāna). Στα Boltāna μια συλλαβή [κειμένου] συνήθως αντιστοιχίζεται σε αρκετές νότες του μελωδικού αυτοσχεδιασμού, ενώ σε ένα παρόμοιο είδος Tāna, τα Bolabānta που χρησιμοποιούνται στο Layakari, μια συλλαβή αντιστοιχεί σε έναν, το πολύ δύο, μελωδικούς φθόγγους.
γ) κύριος τύπος ποικίλματος
Ο συνδυασμός των Tāna με την τεχνική καλλωπισμού Gamaka δίνει τα Gamaka-Tāna, που βασίζονται στην αρχή της επανάληψης της ίδιας νότας. Τα Gamaka-Tāna ξεκινούν με τον προηγούμενο φθόγγο σε έντονη ταλάντωση (βιμπράτο) και καταλήγουν με πολύ γρήγορες ταλαντώσεις στον φθόγγο προορισμού. Τα Gamaka-Tāna είναι πιο λεπτεπίλεπτα από ότι τα Jabde-ki-tānā, που παράγονται με έντονες κινήσεις της γνάθου. Στα Lahak-tānā η ταλάντωση δεν είναι τόσο έντονη, ενώ τα Halak-tāna υποτίθεται ότι συνίστανται στην μεταβολή του ηχοχρώματος.
δ) ρυθμική δομή
Με βάση τις ρυθμικές τους ιδιότητες, τα Tāna μπορεί να ονομάζονται Duguni, Tiguni και Chauguni ανάλογα με τον αριθμό των φθόγγων (1, 2, 3 αντίστοιχα) σε ένα βασικό χτύπο. Μια πολύ ιδιαίτερη κατηγορία ρυθμικής παραλλαγής είναι η σταδιακή μεταβολή του τέμπο εκτέλεσης ενός Tāna, όπου, συνήθως, ξεκινάει πιο αργό και στη συνέχεια επιταχύνει. Η καλή εκτέλεση τέτοιων Tāna δημιουργεί εξαιρετικά θετική εντύπωση για την ρυθμική συγκρότηση των αυτοσχεδιασμών του σολίστα.
+ + + additional info + + +
+ + + coming soon + + +
Relevant multimedia
